Nieuws

Cabriodak houdt appelluizen tegen

Gepubliceerd op
27 augustus 2019

Regen, hagel en aanwaaiende bladluizen kunnen appeloogst verpesten. In Wageningen loopt daarom een proef met een dak dat open en dicht kan.

Appelschurft, vruchtboomkanker, vruchtrot, roze bladluis en groene appelwants. Met chemische bestrijdingsmiddelen proberen telers ziekten, schimmels en plagen buiten de deur te houden. Maar hoe zorg je nu voor veel minder bestrijdingsmiddelen en méér natuurlijke beschermers en bestuivers in de appelboomgaard?

Op een dik half uur fietsen door de Betuwe vanaf Elst staat de Proeftuin Randwijk van de Universiteit Wageningen (WUR). Bodemkundigen, systeemonderzoekers, entomologen, fytopathologen (plantenziektedeskundigen), watervoorzieningspecialisten en een econoom werkten het afgelopen jaar aan een nieuw teeltsysteem, met als het meest in het oog springende het ‘cabriodak’. De overkapping lijkt op een gewone tuinbouwkas. Alleen kunnen het dak en de zijkanten, van harde kunststof, hier automatisch opengevouwen worden. Bijvoorbeeld wanneer het regent – het drooghouden van de appelbomen houdt al veel ziekten zoals schurft weg. Bij droog weer staat het dak open, net als de zijkanten het grootste deel van het jaar, om bijen en andere bestuivers toe te laten.

Maar nog niet alles gaat automatisch. Begin oktober, wanneer de mannetjes van de roze appelluis, meegevoerd op de wind, van boven de boomgaard in vallen, moet de kap ook dicht. Maar hoe lang precies weten de onderzoekers nog niet. „Dat gaan we nog onderzoeken”, zegt projectleider Rien van der Maas. De plaag ontstaat een paar maanden later, vroeg in het voorjaar. Natuurlijke vijanden als de oorworm of het lieveheersbeestje van de roze appelluis zijn er dan meestal nog niet, maar met het dak erop voorkom je een plaag alsnog.

Op 15 augustus werd de overkapping gepresenteerd tijdens de jaarlijkse open dag van de proeftuin. „De kappen verspreiden inkomend licht heel diffuus, dat is beter dan direct zonlicht”, zegt Van der Maas terwijl hij naar de zeventien rijen appelbomen onder het cabriodak loopt. Het sterke kunststof beschermt de appelbomen tegen hagel. De hele overkapping is zelfs bestand tegen windsnelheden tot 140 kilometer per uur. „Het Canadese bedrijf waarvan we dit hebben gekocht, maakt overkappingen voor kwekerijen in tornadogebieden of andere extreme klimaten”, legt de onderzoeker uit. Dat de WUR dit nu voor het bestrijden van ziekten en plagen gebruikt, is ook voor de Canadese leverancier nieuw.

Optische sensoren detecteren de regen. „Die zijn heel gevoelig, maar de overkapping heeft nog wel 2,5 minuut nodig om dicht te gaan.” Dat moet sneller, want bij een stevige hagelbui is dan de schade al geleden. Om buien vóór te zijn wordt ook gewerkt aan een aansturing via Buienradar.

Het regenwater dat door buizen bovenaan de kas wordt opgevangen, belandt in een groot bassin naast de boomgaard. Daar past zo’n 1.000 kubieke meter water in, een half jaar aan regen.

Economische overweging

Appeltelers spannen al jaren netten boven hun bomen om ze te beschermen tegen hagelschade. Maar waarom dan niet tegen schimmels, ziekten en plagen? „Ja, goede vraag”, zegt Van der Maas. „Uiteindelijk is het een economische overweging. Appels en peren beslaan zo’n 90 procent van de fruitteelt in Nederland. Dat zijn veel hectaren die je zou moeten overkappen.” Daar komt bij: in het landschap zien al die overkappingen er een stuk minder mooi uit.

Er wordt al wel steeds meer geëxperimenteerd met permanente overkappingen voor appelbomen. Van der Maas: „Vier à vijf fruitteeltinstituten in Europa zijn ermee bezig. Alleen zien we dat die overkapping een plaag als appelbloedluis ook kan verergeren. En te goedkope overkappingen waaien nog weleens weg.”

De overkapping kost nu zo’n 40 euro per vierkante meter - nog te duur voor een appelteler. Maar Van der Maas verwacht dat áls het principe werkt, de kassen goedkoper kunnen worden geproduceerd. Met het nieuwe teeltsysteem waar de WUR-onderzoekers aan werken hopen ze het gebruik van bestrijdingsmiddelen uiteindelijk met 70 tot 90 procent terug te brengen. Tot aan 2023 kijken ze of het cabriodak dat inderdaad kan klaarspelen.


Bron: nrc.nl