Ballonrank
Ballonrank of ballonliaan is een kruidachtige klimplant die zich rond stammen en takken van bomen naar boven slingert. De sterk woekerende plant neemt in de kruin een groot deel van het licht weg en door het gewicht kan de boom omvallen of afbreken. In Nederland zijn nog geen verwilderde exemplaren van de ballonrank aangetroffen. De plant is makkelijk te herkennen aan de lampion-achtige vruchten die je vaak als decoratie in bloemstukken ziet.
Hoe herken ik Ballonrank?
Ballonrank (Cardiospermum grandiflorum) is een meerjarige, licht houtachtige subtropische klimmer. De klimranken groeien 3 tot 5 tot soms wel 10 meter en vaak draperen ze zich over bomen. De stengels zijn meestal bedekt met borstelharen. Ze zijn gemakkelijk herkenbaar aan het samengestelde blad, dat getande, lichtgroene, dunne harige blaadjes heeft. Bloemstengels met kleine witte bloemen komen voort uit de bladoksels van de plant. De vrucht bestaat uit een ongeveer bolvormige, ballonachtige, dunwandige capsule van ongeveer 60 mm lang, die verschillende grote zwarte zaden bevat.
Ballonrank lijkt op andere soorten, kijk hier voor de look-a-likes.
Klik op de afbeeldingen om ze te vergroten.
Herkomst – Waar komt Ballonrank vandaan?
De ballonrank komt oorspronkelijk uit Zuid-Amerika en is over de hele wereld geïntroduceerd als sierplant. Door verspreiding van het zaad door wind en water is de plant in de natuur terecht gekomen. Ballonrank komt voor in bosranden, langs oevers en verstoorde gebieden als verlaten landbouwgronden, wegbermen en in stedelijke omgeving.
Verspreiding – Waar komt Ballonrank voor?
In Europa komt ballonrank voor op Malta. In Nederland zijn nog geen verwilderde exemplaren van de ballonrank aangetroffen (stand 2019). In ons huidige klimaat met relatief lage temperaturen en veel neerslag is de kans dat de plant zich kan vestigen erg klein.
Risico’s - Wat zijn de problemen?
Ballonrank vormt in sommige delen van de wereld dichte bosschages die de inheemse vegetatie overwoekert. Door het effect dat ballonrank kan hebben op bomen heeft de soort de potentie om de samenstelling van bossystemen te veranderen. Het is een belangrijk onkruid langs oevers van waterlopen in Zuid-Afrika. Het verspreidt zich snel in stedelijke gebieden in Oost Afrika. Hoewel het nog geen zeer ernstig probleem is in die regio, bestaat er een groot risico op verdere verspreiding. Het kan inheemse planten wegconcurreren en het vrije verkeer van dieren in het wild tegengaan, en als gevolg daarvan de biodiversiteit negatief beïnvloeden. Het komt inmiddels ook voor als onkruid in de Australische Staten New South Wales en Queensland.
Preventie - Hoe voorkom je verdere verspreiding?
Preventie is de meest kosteneffectieve aanpak van invasieve exoten. Dat wil zeggen dat zoveel mogelijk moet worden voorkomen dat de soort zich kan vestigen.
Particulieren worden opgeroepen om geen overtollige planten of resten van planten weg te gooien in de natuur maar deze af te voeren met het groenafval. Hoewel in Nederland nog geen verwilderde exemplaren van ballonrank zijn aangetroffen, is het belangrijk om waakzaam te zijn en te voorkomen dat de soort zich vestigt. In dat kader is het belangrijk waarnemingen door te geven.
Ballonrank gezien? Geef je waarneming dan door via de NOVA-app of Waarneming.nl.
Beheersing en bestrijding – Welke methoden zijn er?
Mocht de soort zich in de Nederlandse natuur vestigen dan is het zaak deze zo snel mogelijk te verwijderen. Om verdere verspreiding te voorkomen moeten verwilderder planten voor de zaadvorming worden verwijderd. Ook de wortels moeten zo goed mogelijk verwijderd worden omdat deze weer opnieuw kunnen uitlopen. Jonge planten kunnen handmatig of machinaal worden uitgetrokken.
In extreme situaties met heel veel stengels (‘gordijnplagen’) worden de planten ook mechanisch/chemisch bestreden door de stengels af te snijden en daarna de stobben in te smeren met glyfosaat. Enkele jaren nazorg is nodig om eventuele hergroei of nieuwe zaailingen te verwijderen. Het is niet aannemelijk dat dergelijke situaties zich in Nederland gaan voordoen.
Meer informatie over de regelgeving rond het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen (voornamelijk glyfosaat) vind je op de pagina Wet- en Regelgeving.
Wet & Regelgeving - Welke regels en protocollen zijn van toepassing?
Waar vind ik meer informatie?
- Factsheet Cardiospermum grandiflorum (Balloon Vine), BioNET-EAFRINET [website]
- Factsheet Ballonrank (Cardiospermum grandiflorum), NVWA
- Valk, van der O.M.C., C.J. van Dijk, P.J. Rijk en M.N.A. Ruijs, 2018. Kostenraming van exoten voor tweede update van de Unielijst (EU-1143/2014). Wageningen Economic Research, Nota 2018-033. [rapport]
Leadfoto: Tatters, Wikimedia Commons
Gepubliceerd 3 oktober 2022