Japans steltgras
Japans steltgras is een eenjarig gras oorspronkelijk afkomstig uit Azië. De soort is rond 1919 geïntroduceerd in Noord-Amerika, waarschijnlijk als verpakkingsmateriaal voor porselein. Later is de plant ook ontdekt in Turkije en de Kaukasus. Vooral in Noord-Amerika gedraagt de soort zich invasief. De plant vormt dichte vegetaties waardoor inheemse plantensoorten worden verdrongen. Japans steltgras komt in Nederland nog niet voor, maar onbedoelde introductie via handelsstromen is niet uitgesloten.
Hoe herken ik Japans steltgras?
Japans steltgras (Microstegium vimineum) is een éénjarig gras dat 40 tot 200 cm hoog kan worden. De lancetvormige bladeren zijn relatief kort (5-8 cm) en breed (2-15 mm) waardoor de plant lijkt op een miniatuurversie van bamboe. De bladeren hebben aan de bovenzijde een zilverachtige streep van reflecterende haren langs de middennerf. De bladeren zijn aan beide zijden zacht behaard. In het najaar is Japans steltgras herkenbaar aan de bladeren die groengeel tot bleekpaars verkleuren. De bloeiwijze is samengesteld uit één of enkele takken met aan het einde van de stengel een bloem.
De plant bloeit aan het einde van de zomerperiode. Verspreiding vindt plaats door zaad en doordat knopen op de liggende stengeldelen kunnen wortelen. Eén plant kan duizenden zaden produceren die tot vijf jaar kiemkrachtig kunnen blijven. Verspreiding van zaden vindt plaats via water, dieren en kleding en vervoersmiddelen van mensen. Japans steltgras groeit bij voorkeur op vochtige graslanden, bossen en bosranden, braakland, weg- en spoorbermen en op natuurlijke of door mensen verstoorde bodems. De soort profiteert van verstoring zoals begrazing, maaien en graven.
Klik op de afbeeldingen om ze te vergroten.
Herkomst – Waar komt Japanse steltgras vandaan?
Japans steltgras komt oorspronkelijk uit Azië (o.a. China, India, Japan en Nepal). Naast het oorspronkelijke gebied van herkomst komt de soort ook voor in de zuidelijke Kaukasus, inclusief Azerbeidzjan, de Republiek Georgië en Turkije. De soort is ook inheems in het Russische Verre Oosten en geïntroduceerd in de Noordelijke Kaukasus. Rond 1919 is de plant ontdekt in Noord-Amerika, waarschijnlijk meegekomen als verpakkingsmateriaal van porselein uit Azië. De plant heeft zich door de hoge de zaadproductie verder verspreid en heeft zich inmiddels in 26 staten gevestigd met grote ecologische gevolgen voor de bossen.
Verspreiding – Waar komt Japans steltgras voor?
In Europa komt de soort voor in de zuidelijke Kaukasus, inclusief Azerbeidzjan, de Republiek Georgië en Turkije. In Nederland komt de soort nog niet voor, maar onbedoelde introductie via handelsstromen is niet uitgesloten.
Risico’s - Wat zijn de problemen?
Japans steltgras vormt een dichte vegetatie waardoor andere plantensoorten worden verdrongen. De verdringing van inheemse soorten heeft ook negatieve effecten op de dieren die verbonden zijn met deze soorten. De plant verandert de eigenschappen van de bodem (o.a. verhoging van pH en stikstofgehalte). Hiervan profiteert de plant zelf, maar het voorkomt dat de oorspronkelijk soorten zich kunnen vestigen. De kieming van bomen wordt belemmerd waardoor natuurlijke verjonging van het bos wordt geremd. De dichte vegetaties veranderen het aanzien van recreatie- en bosgebieden en vergroten de intensiteit van bosbranden: de temperatuur van de branden wordt hoger, de brand duurt langer en de vlammen worden hoger. Hierdoor overleven minder bomen.
Preventie - Hoe voorkom je verdere verspreiding?
Preventie is de meest kosteneffectieve aanpak van invasieve exoten. Dat wil zeggen dat zoveel mogelijk moet worden voorkomen dat planten zich kunnen vestigen. Om nieuwe (onbedoelde) introducties te voorkomen worden particulieren opgeroepen om geen planten of zaden uit het buitenland mee naar huis te nemen. Belangrijk is ook het controleren van geïmporteerde goederen op het meeliften van zaden en/of delen van de plant.
Hoewel Japans steltgras in Nederland nog niet voorkomt, is het belangrijk om waakzaam te zijn en te voorkomen dat de soort zich hier vestigt en verder verspreid. In dat kader is het belangrijk waarnemingen door te geven. Japans steltgras gezien? Geef je waarneming dan door via de NOVA-app of Waarneming.nl.
Beheersing en bestrijding – Welke methoden zijn er?
Bij kleine besmettingshaarden kunnen zaailingen en jonge planten handmatig worden uitgetrokken of weggeschoffeld. Bij grotere haarden in vlakke, gemakkelijk toegankelijke gebieden kan de zaadproductie door maaien worden verminderd. Voor grote invasies in gebieden met bomen of steile hellingen is de inzet van herbiciden een optie. In Nederland is het professioneel gebruik van bestrijdingsmiddelen buiten de landbouw verboden.
Uitzondering hierop is de bestrijding van terrestrische soorten die zijn opgenomen op de lijst van voor de Unie zorgwekkende invasieve uitheemse soorten. Omdat Japans steltgras op de Unie-lijst staat, mag de soort bestreden worden met bestrijdingsmiddelen (Uitzondering op deze regel is dat moeraslantaarn (Lysichiton americanus) en reuzenberenklauw (Heracleum mantegazzianum) niet chemisch bestreden mogen worden).
Wet & Regelgeving - Welke regels en protocollen zijn van toepassing?
Waar vind ik meer informatie?
- Factsheet Japans steltgras, NVWA, 2018 [factsheet]
- CABI-datasheet Microstegium vimineum, 2012 [website]
- Japans steltgras, Ecopedia
- Japans steltgras, NDFF Verspreidingsatlas
Leadfoto: Theresa Yednock, NPS USA, Wikimedia Commons, 2020
Gepubliceerd 28 september 2023